LLS Paleis

[NL]

Politiek incorrect, warm, koud, scherp, vlijmscherp, intelligent, geëngageerd, lui, aantrekkelijk maar niet verleidelijk, lucide, hard, fris, onverteerbaar, grof, zacht, onzichtbaar, onaangepast, disharmonisch, harmonisch, luid, stil, vrij, niet vlijtig, provocerend, gewelddadig, zacht, zonder de walm van acade- misme…. Dit alles hoopten we tegen te komen tijdens de zoektocht die we ondernamen voor de nieuwe editie van NowBelgiumNow. Alles begint met tegenstrijdigheden, met schijnbare onverenigbaarheden. En eindigt hopelijk ook zo.

Onze vijfjaarlijkse groepstentoonstelling met de niet mis te verstane titel NowBelgiumNow vat het tentoonstellingsconcept samen. Iets heel elemen- tair: een tijd en een plaats. We spreken ons enkel uit over het hier en nu.

Het idee voor deze tentoonstellingscyclus ontstond in 2011, toen Ulrike Lindmayr -toenmalig directeur van LLS (387)- vaststelde dat te weinig organisaties in België als vast programmapunt hadden jonge beginnende of opkomende kunstenaars te tonen. Toentertijd was er enkele malen Un-Scene in Wiels (2008, 2012 en 2015), maar het uitgangspunt was toch verschillend.

Ulrike Lindmayr en Stella Lohaus vatten het plan op om als het ware “zoals vroeger” kunstenaars in hun ateliers op te zoeken. Alle provincies van België werden bezocht; vooral werd met nieuwsgierigheid uitgekeken naar wat er zich in Wallonië afspeelde. De fysieke ontmoeting, het werk, het gesprek moesten terug op de voorgrond komen. Toen de eerste editie eenmaal een feit was, kon het engagement ten opzichte van de scène dit in de toekomst op vaste tijdstippen verder te zetten, niet ontbreken. Daar ondertussen de kunstwereld verdrinkt in de biënnales, zochten de bedenkers een ander ritme dat een natuurlijke doorstroming mogelijk maakt, een alweer nieuwe groep kunstenaars in de schijnwerpers zet. Zo ontstond het idee van de pentanale, het vijfjaarlijks engagement van LLS Paleis ten opzichte van elke nieuwe lichting.

Zoals bij de eerste twee NowBelgiumNow’s hebben we ook voor de 3de editie dit jaar het hele land afgereisd en bijna zeventig ateliers bezocht. Eerder deelnemende (en andere) kunstenaars gaven ons namen en contacten door, collega’s werden bevraagd en er werd geput uit een doos die het hele jaar door gevoed was geworden met folders, uitnodigings- kaarten en informatie over tentoonstellingen met beginnende kunste- naars. Daarnaast hebben we de obligatoire mastertentoonstellingen van

verschillende kunstscholen, academies en het HISK gezien.
Het vertrekpunt ligt op ongeveer tien maanden voor de opening van NowBelgiumNow, editie 2021, tot op een gegeven ogenblik de deadline ons dwingt om te aanvaarden dat we waarschijnlijk van alles gemist hebben. Met dit feit hebben we echter al leren omgaan bij de vorige edities.

Tijdens de atelierbezoeken valt het telkens weer op hoe sterk jonge mensen vervreemd zijn van dit soort van open ontmoeting:
te spreken over wat ze doen zonder een vast stramien, zonder een liedje met x aantal strofen af te dreunen, maar meteen in te gaan op wat ons boeit, zoals: wie hen inspireert, wat het uitgangspunt van hun werk is, hoe en waarom ze tot bepaalde materiaalkeuzes komen… Het is een heel andere benadering dan de “communicatie” via Instagram en andere sociale media die ze gewend zijn. Onze interesse gaat niet uit naar de afbeelding van het werk, naar het fotogenieke gehalte van een bepaald formaat, maar naar het obstakel, het probleem, de weerhaak. Misschien net datgene waar het zo zelden over gaat in die andere media… Daarbij waren de goden

ons goedgezind: door de opgelegde Covid-19 afstandsregel speelde niet alleen een groot deel van de bezoeken zich vooral in open lucht af, het was eveneens afgeraden de koppen dicht bijeen te steken om de afbeeldingen op het te kleine computerscherm te kunnen bekijken. Dit opende dan toch (niet alleen de letterlijke) deuren (en ramen), zoals het gesprek over het werk, bij het werk.

En dan volgt de selectie. Het opzet is niet om “topkunst” (Wat een woord!) of meesterwerken te tonen, maar kunst die ons nieuwsgierig maakt, die open en vrij voor zichzelf durft uit te komen. De selectie gebeurt spontaan en organisch, zonder belemmerd te worden door de vrees een fout te maken. En dan kijken we verbaasd naar het resultaat. Ondanks het feit dat er voor de tentoonstelling geen vast formaat bestaat, zijn we ook dit jaar bij 10 kunstenaars (8 individuele en 1 koppel) aanbeland, die zich bovendien in een perfecte symmetrie ten opzichte van elkaar verhouden: evenveel vrouwen als mannen, de verschillende landsdelen en steden in evenwicht, alsof we er naartoe gewerkt zouden hebben. Niets echter is minder waar: we werden verrast door onze eigen keuze!

Wat de deelnemers betreft merken we dat de kunstenaars met zeer verschil- lende media werken en dat vandaag andere materialen op de voorgrond treden dan bij vorige edities. Video en film is er anno 2021 veel minder
bij; klei, keramiek en schilderkunst daarentegen zijn sterk in opmars. De

deelnemende kunstenaars behoren tot verschillende strekkingen en tonen een diversiteit aan thema’s: tijd en de persoonlijke/eigen beleving ervan: het verleden, mythologische en existentiële elementen; de rol van de kunstenaar in de maatschappij, zijnde hij die aankaart, of de kunstenaar die rust vindt

in een dagelijks bezig zijn met de materialiteit en het maken van het fysieke werk.

Uiteindelijk zijn er twee aspecten waaraan het succes van de pentanale afgemeten kan worden:

Het eerste is evident:
Slagen we erin om het publiek te boeien met de kunstenaars die we voorstellen? Hierbij concipiëren we de tentoonstelling als een geheel. Het gaat hier niet om wedijverende kunstenaars, er is geen gevecht om territo- rium; iedereen begrijpt dat zijn kunstwerk even geloofwaardig is als het werk van de buurman/vrouw. Misschien is het dit moment van ontmoeting, van samen te werken aan een geheel, dat niet alleen de kunstenaars, maar ook ons en al onze medewerkers inspireert en laat groeien.

Het tweede aspect waarop alle NowBelgiumNow edities mogen “afgerekend” worden, ontvouwt zich in de tijd. Na tien of twintig jaar zullen we het werk van de deelnemende kunstenaars van toen tegen het licht kunnen houden. Wie heeft volgehouden, wie heeft een oeuvre kunnen opbouwen, wie kan ons blijven boeien, wie is deel gaan uitmaken van een canon, en wie maakt nog steeds deel uit van de stuwende kracht achter het (ver)nieuwe(nde) discours?

Ulrike Lindmayr en Stella Lohaus, september 2021

U kan de brochure hier downloaden.

Politiquement incorrect, vif, tendre, pointu, incisif, intelligent, engagé, pares- seux, attirant (sans être séduisant), lucide, dur, actuel, indigeste, grossier, délicat, invisible, inconvenant, discordant, harmonieux, turbulent, discret, libre, provocateur, violent, délicat, non académique… Nous espérions trouver tout cela pendant nos recherches en vue de la nouvelle édition de NowBelgiumNow. Tout commence par des contradictions. Tout se terminera de même, espérons-le.

Le titre de l’exposition de groupe quinquennale NowBelgiumNow fait référence à un moment et un lieu précis. Il résume le concept de l’exposi- tion : nous nous intéressons à ce qui se passe ici et maintenant. L’idée de ce cycle d’exposition remonte à 2011, lorsque Ulrike Lindmayr – alors directeur de LLS (387) – constata que trop peu d’organisations artistiques belges privilégiaient le travail de jeunes artistes débutants. Si le WIELS organisa à trois reprises l’exposition Un-Scene (en 2008, 2012 et 2015), l’approche en fut différente.

Nous avons décidé de rendre visite à des artistes dans leurs ateliers, selon une démarche autrefois courante, et avons organisé des rencontres dans toutes les provinces belges, curieuses notamment de ce que les artistes wallons nous présenteraient. La rencontre physique, le travail des artistes et le dialogue entre artiste et commissaire : voilà ce qui importait. A l’issue de la première édition de NowBelgiumNow, nous nous promîmes d’organiser une telle exposition de manière régulière. Voyant les biennales se multiplier, LLS opta pour un autre rythme et décida de s’engager tous les cinq ans pour une nouvelle génération d’artistes.

Comme ce fut le cas pour les deux premières expositions de NowBelgiumNow, nous avons parcouru tout le pays et avons visité plus
de septante ateliers. Les participants aux éditions précédentes, d’autres artistes et collègues nous ont aidé dans notre recherche en partageant leur connaissance de la scène artistique actuelle. Certaines rencontres eurent lieu à l’issue d’expositions présentant de jeunes artistes, comme celles valorisant les projets de fin d’études des Masters de différentes écoles d’arts, d’académies et du HISK.

Nous avons entamé nos recherches environ dix mois avant le début de cette nouvelle édition de NowBelgiumNow. Voyant la date limite s’approcher, nous fûmes obligées d’accepter que nous ne pourrions pas tout voir. Nous avions par chance appris à faire face à ce problème lors des éditions précédentes.

Les visites d’ateliers ont été chaque fois l’occasion de se rendre compte à quel point les jeunes artistes semblent étrangers à ce type de rencontres ouvertes et spontanées. Décrire de ce qu’ils font sans schéma fixe, chanter une chanson sans savoir à l’avance le nombre de strophes qui la compo- sent… Mais tout au contraire, parler directement de ce qui nous fascine : ce qui les inspire, le point de départ de leur travail, le comment et le pourquoi de leurs choix de matériaux… De telles rencontres physiques diffèrent de la « communication » via Instagram et d’autres réseaux sociaux à laquelle ils sont accoutumés. Nous ne sommes pas intéressées par l’image de l’œuvre et son caractère photogénique, mais par l’obstacle, le problème… Tout ce qui tend à rester hors champ lors de discussions virtuelles.

Les dieux nous ont ici été propices : les règles sanitaires en vigueur dans le cadre de la pandémie n’ont pas seulement favorisées les rencontres
en plein air, elles nous ont aussi empêchées de nous retrouver ensemble face à des écrans trop petits afin d’observer des images. Les restrictions en vigueur se sont soudainement révélées être un avantage pour nous, favorisant les discussions sur le travail artistique face à l’œuvre elle-même.

Les œuvres que nous avons choisies de montrer ont excité notre curiosité. Elles témoignent de liberté et d’audace. La sélection finale s’est opérée
de façon spontanée sans que nous ayons eu peur de nous tromper. Nous avons à nouveau choisi dix artistes (huit individus et un couple), comme pour l’édition précédente, et tandis que l’exposition n’a pas de format préétabli. Sans nous en rendre compte, nous avons invité autant de femmes que d’hommes. Les artistes représentent par ailleurs les différentes villes et parties du pays.

Nous remarquons que les artistes utilisent d’autres médias que leurs collè- gues de l’édition précédente. Les vidéos et les films semblent se faire plus rares en 2021 ; l’argile, la céramique et la peinture paraissent en revanche à nouveau populaire. Les artistes traitent de différents thèmes, comme le temps et son expérience personnelle (le passé, les questions existentielles, les mythologies) ; la place de l’artiste dans la société (du moins celle qu’il révèle) ; la sérénité trouvée dans un rapport quotidien avec la matérialité et la création physique des œuvres.

Le succès de cette quinquennale devra sans doute être mesuré à l’aune de deux critères :

Le premier est évident : parvenons-nous à capter l’attention du public avec les artistes que nous présentons ? Nous tenons ici à souligner que l’exposi- tion se veut un ensemble. Les artistes ne sont pas des concurrents, ils n’ont pas à conquérir leurs espaces. Chacun a compris que la crédibilité de son œuvre ne dépasse pas celle du voisin ou de la voisine. Nous espérons que cette exposition se révèle comme un moment de rencontre et de coopéra- tion entre les artistes et l’ensemble de nos collaborateurs.

Le deuxième critère sur lequel toutes les éditions de NowBelgiumNow peuvent être jugées, s’inscrit dans la durée. Après dix ou vingt ans, nous pourrons étudier le travail d’artistes de l’époque actuelle. Qui aura continué son parcours ? Qui se sera montré capable de déployer un ensemble d’œuvres ? Qui continuera à captiver notre attention ? Qui prendra place dans un canon artistique ? Et qui contribuera au développement de discours novateurs ?

Ulrike Lindmayr en Stella Lohaus, septembre 2021